Nguồn: Phan Cao Hoài Nam.
Bộ phim thứ hai của Alfonso Cuarón vào năm 1995 A Litte Princess, khác biệt hẳn với phần còn lại của sự nghiệp ông. Khi chưa tập trung vào các chủ đề nặng ký về tôn giáo, đức tin, về vũ trụ, tận thế, thậm chí chưa sử dụng những cú máy dài đặc trưng, Cuarón vẫn có cách để khiến một bộ phim thiếu nhi trở nên đặc biệt. Bằng thứ ma thuật của riêng ông.
A Litte Princess bắt đầu từ nơi nào đó ở Ấn Độ, khác với cốt truyện gốc từ quyển sách cùng tên xuất bản năm 1905 của Frances Hodgson Burnett. Cô bé Sarah (Liesel Matthews) sống hạnh phúc với người cha Crewe (Liam Cunningham) hết mực yêu thương. Tâm trí được nuôi dưỡng bằng các câu chuyện cổ Ấn, cũng như được sống giữa thiên nhiên và đám thú vật, Sarah luôn nhìn thế giới bằng đôi mắt nhiệm màu. Mọi thứ thay đổi khi chiến tranh nổ ra, Crew buộc phải đưa con gái về Luân Đôn, đưa cô vào một trường nữ sinh nổi tiếng do cô Minchin (Eleanor Bron) làm hiệu trưởng. Trước khi ra tiền tuyến, ông hứa với Sarah rằng sẽ trở lại, và cô bé sẽ luôn là “công chúa nhỏ của cha.”
Trường học của cô Minchin, dù được trang trí bởi các món đồ đắt tiền hào nhoáng, là một thế giới nhàm chán và nhạt nhẽo với Sarah. Hay ít nhất là như thế trước khi cô bé bước vào. Những nữ sinh được ba mẹ ký thác do bận bịu, hoặc tin rằng chúng có thể trở thành các “quí cô” theo phong cách quí tộc Anh. Chúng buộc phải học đi đứng, nói năng, khuôn phép, và không có chỗ nào cho trí tưởng tượng. Sarah nhanh chóng trở nên nổi bật và được yêu mến, bằng sự sôi nổi và các câu chuyện cổ hấp dẫn từ xứ sở xa xôi. Trong giờ ngủ, cô bé kể cho chúng nghe về Ramayana, và hành trình cứu công chúa gian khổ của chàng.
Sức sống mới mà Sarah thổi vào ngôi trường khiến chủ của nó, cô Minchin không hài lòng. Dù bất mãn với những hành vi “thiếu kiểm soát” của cô bé, Minchin không thể hiện ra mặt, bởi đã nhận tiền từ người cha giàu có. Nhưng thế giới cổ tích của Sarah biến mất vào ngày sinh nhật. Crewe không đến như đã hứa, mà là một luật sư, người thông báo rằng ông đã hy sinh ở mặt trận và tất cả tài sản đều bị niêm phong. Trong khi chưa hết đau buồn, Sarah còn bị Minchin đẩy từ vị trí học viên xuống làm người giúp việc. Cô bé giờ phải ngủ ở tầng áp mái, làm việc cực nhọc để kiếm lấy cái ăn. Nàng công chúa giờ đã trở thành kẻ hầu hạ.
Cốt truyện của Hodgson Burnett, tác giả của một quyển sách nổi tiếng thế giới khác là Secret Garden (Khu vườn bí mật), vẫn khai thác cùng một chủ đề dù khác lối tiếp cận: về những đứa trẻ học cách sống sót trong thế giới lạ lùng của người lớn. Nếu bộ ba đứa trẻ trong Secret Garden, đều là những tâm hồn cô đơn lạc lõng gặp được nhau, cùng nhau học hỏi về thế giới xung quanh, thì với Sarah là về việc liệu sự tàn nhẫn của cuộc đời có làm chúng đánh mất vẻ đẹp sáng trong trong tâm hồn. Ở đây, là một tâm hồn được giáo dục tốt và lớn lên trong tình yêu thương chân thành.
A Little Princess có rất nhiều sáng tạo so với quyển sách của Brunett, và phải cảm ơn đến nhà sản xuất Mark Johnson. Ông đã mang đến cho Cuáron sự tự do cần thiết để sáng tạo. Thay vì chất hiện thực rõ ràng của tác phẩm văn chương, Cuáron quyết định miêu tả mọi thứ từ góc nhìn mộng mơ của Sarah. Ông làm điều đó bằng những khung hình huyền ảo tuyệt đẹp từ tay máy Emmanuel Lubezki, mở đầu cho sự cộng tác lâu dài sau này. Cùng nhau, họ sẽ tạo ra những trường đoạn xuất sắc trong Chidren Of Men (2006) hay Gravity (2014). Nhưng không cảnh nào trong số đó có được chất ma thuật kỳ lạ như Little Princess, đến từ lối sử dụng góc quay, ánh sáng và màu sắc bậc thầy. Ngay từ cảnh đầu tiên, câu chuyện về Ramayana và đất nước Ấn Độ hiện lên đẹp đẽ như một giấc mơ. Và khó ai quên được buổi sáng khi Sarah thức dậy và nhìn thấy tuyết trắng bay vào từ ban công, rồi cô bé đứng nhảy múa giữa làn tuyết trắng.
Nhưng sự mộng mơ chỉ có tác dụng khi hòa hợp tốt với điều quan trọng nhất, là nội dung phim. Cuáron, với tư duy đạo diễn chắc chắn của mình, hiểu điều đó. A Little Princess vẫn dành đủ chỗ cho hiện thực, cho các nhân vật, sự phát triển về tâm hồn, tính cách, và truyền tải trọn vẹn chất tình cảm ngọt ngào từ quyển sách. Chúng ta sẽ thấy mỗi nhân vật trong phim hiện lên rõ ràng và có chiều sâu. Cô Minchin vốn tỏ ra ác độc và đáng ghét từ đầu phim, nhưng chỉ một cảnh rơi nước mắt khi bị Sarah cãi lại, và chúng ta sẽ thấy thông cảm. Đó là cách để làm một phim thiếu nhi hay, khi cho những đứa trẻ thấy rằng không có kẻ phản diện thực sự, và người lớn cũng cần được thấu hiểu. Sarah, là một thiên thần thực sự, nhưng gần gũi. Trong một cảnh phim, cô bé “trả đũa” một bạn học và cười đùa vì điều đó. Nhưng chúng ta không thấy cô đáng ghét, mà đáng yêu và chân thực hơn.
A Little Princess không cố tạo ra một chuyện cổ tích, dù mang đậm không khí cổ tích và phép màu, với sự xuất hiện của tu sĩ bí ẩn. Những phép màu, trong thực tế hay tưởng tượng của Sarah, đều xuất phát từ thông điệp giản đơn rằng lòng tốt sẽ được đền đáp. Cái khó nhất của phim mà Cuarón đã làm được, là thuyết phục người xem tin vào đó. Sarah, vai diễn ấn tượng nhất trong sự nghiệp ngắn ngủi của Liesel Matthews (cô chỉ đóng ba phim và thôi diễn xuất vào năm 2000), tỏa sáng trong từng cảnh phim. Hay chính xác hơn, nụ cười của cô bé sưởi ấm từng cảnh phim, từng phút giây cô có mặt. Sarah hiện lên như một đứa bé thiên đường, cả khi sống trong nhung lụa hay khổ cực, bởi vì tâm hồn đẹp đẽ không tì vết của cô. Bộ phim này, trước khi dẫn đến một cái kết xúc động, luôn là trải nghiệm dịu dàng dễ chịu của lòng nhân ái, được dẫn dắt khéo léo trong suốt thời lượng. Khi Sarah kết bạn với cô bé da màu giúp việc, khi Sarah mang tặng món quà bánh ít ỏi cho ba mẹ con nghèo, khi Sarah quan tâm đến chú bé gạt muội than hay cô bé khóc nhè… Và không hề có sự lên gân hay giáo điều nào. Giống như phép thuật, những khoảnh khắc đẹp đẽ trên màn ảnh sẽ tìm được cách len lỏi vào trái tim người xem và ở lại rất lâu.
Có một điều dễ thấy rằng, với xu hướng phát triển của điện ảnh hiện nay, ngày càng có ít hơn những bộ phim thiếu nhi xuất sắc thực sự. Những bộ phim thay vì khai thác trí tưởng tượng con trẻ bằng siêu năng lực hoặc siêu anh hùng, mà tạo ra những thế giới nơi cảm xúc và tâm hồn được bồi đắp. Trí tưởng tượng là một món quà, nhưng phải biết cách mở ra. Những tưởng tượng dễ dãi sẽ bị lãng quên khi đứa trẻ lớn lên, nhưng điều thuộc về cảm xúc và tâm hồn sẽ còn mãi. A Little Princess là một trong những phim hiếm hoi làm được điều đó, và vẫn đầy giá trị dù đã 20 năm trôi qua.
Đọc thêm:
